Đề xuất tăng tỷ lệ vốn tham gia của Nhà nước vào dự án PPP không quá 70%

Chính phủ đề nghị tăng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công - tư (PPP) lên tối đa 70% tổng mức đầu tư dự án, tức tăng 20% (mức quy định hiện nay 50%).

Chiều ngày 27/10, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra tra dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ. 

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã trình bày Tờ trình về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.

Cụ thể: Ở 5 nhóm chính sách đề xuất, Chính phủ đề nghị tăng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công - tư (PPP) lên tối đa 70% tổng mức đầu tư dự án, tức tăng 20% (mức quy định hiện nay 50%). Đây cũng là chính sách được Quốc hội cho phép áp dụng tại TP HCM, theo Nghị quyết 98.

Chính phủ lý giải, thực tế một số dự án giao thông đường bộ có tổng mức đầu tư lớn, trong khi nhu cầu vận tải chưa cao nên cần sự tham gia vốn Nhà nước nhiều hơn để đảm bảo khả thi khi kêu gọi đầu tư theo phương thức PPP.

Bên cạnh đó, một số dự án đi qua khu vực đồng bằng có nhu cầu giải phóng mặt bằng nhiều chiếm tỉ lệ cao trong tổng mức đầu tư dự án. Nếu áp dụng tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án PPP theo quy định sẽ khó bảo đảm hiệu quả tài chính và không thể hấp dẫn các nhà đầu tư để triển khai theo phương thức PPP.

Ngoài ra, có một số dự án đi qua khu vực đồng bằng có nhu cầu giải phóng mặt bằng nhiều chiếm tỷ lệ cao trong tổng mức đầu tư dự án. Nếu áp dụng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án PPP theo quy định sẽ khó bảo đảm hiệu quả tài chính và không thể hấp dẫn các nhà đầu tư để triển khai theo phương thức PPP.

Chính phủ cũng đề xuất thẩm quyền thực hiện đầu tư cao tốc, quốc lộ qua các địa phương thuộc trách nhiệm của UBND cấp tỉnh.

Đây cũng là chính sách mở hơn quy định hiện nay (địa phương không được phép là cơ quan chủ quản, dùng vốn ngân sách đầu tư dự án cao tốc, quốc lộ). Chính phủ đề nghị Thủ tướng sẽ quyết định giao một UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án, dùng ngân sách địa phương này hỗ trợ vốn đầu tư cho địa phương khác.

Quy định hiện hành không cho phép một địa phương quyết định chủ trương đầu tư, bố trí vốn cho dự án đi qua địa bàn tỉnh khác. Trong khi thực tế nhiều dự án giao thông qua nhiều địa phương, hoặc đi qua ranh giới hai địa phương bằng cầu, hầm. Nếu mỗi địa phương đầu tư một nửa cầu, hầm sẽ lãng phí bộ máy, thời gian, thủ tục đầu tư.

Thực tế, nhiều dự án giao thông gặp khó khăn về vật liệu xây dựng trong thi công, giá vật liệu bị đẩy lên cao, đầu cơ. Vì thế, Chính phủ đề nghị có cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản vật liệu xây dựng thông thường.

Chính phủ đề nghị được áp dụng các cơ chế đặc thù trên tới hết năm 2025. Với mỗi cơ chế sẽ kèm theo danh mục dự án cụ thể được áp dụng tại các địa phương. Ngoài ra, đề nghị Quốc hội cho phép áp dụng một lần cơ chế đặc thù với dự án dự án từ nguồn thu tăng thêm ngân sách Trung ương 2022.

Trình bày báo cáo thẩm tra nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế (UBKT) Vũ Hồng Thanh cho biết, nhiều ý kiến tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết. Tuy nhiên, UBKT đề nghị cần bổ sung đánh giá kỹ lưỡng, đầy đủ, cụ thể hơn về tác động của các chính sách, làm rõ hơn đối với tác động đến thu, chi ngân sách Nhà nước (NSNN) và nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách.

Với đề xuất tăng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) từ 50% lên 70%, Ủy ban Kinh tế cho rằng, các dự án giao thông đường bộ thường có chi phí thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tổng mức đầu tư rất lớn, dẫn đến khó khăn trong việc thu hút nguồn vốn ngoài Nhà nước tham gia đầu tư.

Do đó, để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc phát triển hệ thống giao thông đường bộ, cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với đề xuất tăng tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án đề xuất thí điểm.

Về thẩm quyền đầu tư dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương, trước đây, chính sách này được áp dụng cho một số dự án thuộc chương trình phục hồi kinh tế theo Nghị quyết 43. Song, năng lực của các ban quản lý điều hành dự án tại các địa phương chưa đồng bộ, có địa phương làm tốt, có nơi gặp khó khăn.

Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá sơ kết triển khai chính sách này trong quá trình thực hiện Nghị quyết 43 để thêm cơ sở thuyết phục các đại biểu Quốc hội. Đồng thời, đề nghị rà soát lại cơ chế đặc thù cho dự án dùng vốn từ nguồn tăng thêm ngân sách Trung ương 2022, bảo đảm không dàn trải, thất thoát, lãng phí.

Về cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh đề nghị tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng để có các giải pháp phù hợp hơn nữa nhằm bảo đảm tiến độ cho các dự án. Bên cạnh đó, so với Nghị quyết số 43/2022/QH15, ngoài các nhà thầu, Chính phủ đề xuất bổ sung đối tượng áp dụng cơ chế này cho các nhà đầu tư, do đó, đề nghị bổ sung, làm rõ sự cần thiết áp dụng cơ chế này đối với các nhà đầu tư thực hiện dự án