Trung Quốc: Những 'gã khổng lồ' về xe điện và chip tuyển nhân sự không cần tốt nghiệp đại học

Bất chấp việc các công ty công nghệ sa thải và tỷ lệ thanh niên thất nghiệp kỷ lục trong những năm gần đây, các hồ sơ công khai được CNBC phân tích cho thấy sự tăng trưởng đáng kể về số lượng nhân sự tại các gã khổng lồ trong ngành. Đáng nói, những tập đoàn này chủ yếu phụ thuộc vào lao động sản xuất tiên tiến, kỹ thuật và họ chọn tuyển dụng lao động với tiêu chí không cần bằng tốt nghiệp đại học.

Trường dạy nghề 'nở rộ'

Sự thúc đẩy trường dạy nghề của Trung Quốc đang tạo ra những công nhân mà ngành công nghiệp ô tô điện và bán dẫn của đất nước muốn thuê.

Bất chấp việc các công ty công nghệ sa thải và tỷ lệ thanh niên thất nghiệp cao kỷ lục trong những năm gần đây, các hồ sơ công khai được CNBC phân tích cho thấy sự tăng trưởng đáng kể về số lượng nhân sự tại các "gã khổng lồ" trong ngành – những doanh nghiệp này tồn tại chủ yếu phụ thuộc vào lao động sản xuất tiên tiến, kỹ thuật.

Tại Công ty CATL sản xuất ắc quy điện hạng nặng, nhân viên của đã tăng hơn gấp ba lần trong vòng ba năm lên 118.914 vào năm 2022. Đặc biệt, nhận viên của công ty có gần 80% có trình độ dưới cử nhân .

Tại Công ty bán dẫn Trung Quốc SMIC, đội ngũ nghiên cứu và phát triển của Google đã tăng gần 30% kể từ năm 2021 lên 2.283 người tính đến tháng 6. Trong khi những người có bằng tiến sĩ và thạc sĩ đóng góp nhiều nhất vào mức tăng này, số lượng nhân viên có trình độ cao đẳng trở xuống lại tăng 10% - trái ngược với mức giảm 8% ở những người có bằng cử nhân.

Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm xây dựng năng lực công nghệ của riêng mình đã tăng cường kể từ khi Mỹ bắt đầu hạn chế khả năng tiếp cận của các công ty Trung Quốc với công nghệ quan trọng như chất bán dẫn tiên tiến.

Chính phủ Trung Quốc từ lâu cũng đã cố gắng phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp và học hỏi từ các chương trình tương tự ở các nước như Đức.

Anyi Wang, phó học giả nghiên cứu tại Đại học Columbia và đồng tác giả của một bài báo năm 2020, chỉ ra rằng Bắc Kinh đã thực hiện hai thay đổi quan trọng trong năm 2019 để thúc đẩy giáo dục nghề nghiệp – khung chứng nhận kỹ năng được công nhận trên toàn quốc và kêu gọi 300 thực thể kinh doanh cung cấp hoặc tài trợ đào tạo về giáo dục nghề nghiệp ở Trung Quốc.

Ông nói: “Ngay bây giờ, tôi nghĩ chính phủ đang cố gắng đặt giáo dục nghề nghiệp vào một vị trí quan trọng hơn trong toàn bộ hệ thống giáo dục". Đồng thời lưu ý những thay đổi chính sách khác cho thấy Bắc Kinh thừa nhận rằng lao động công nghệ cao cần thời gian đào tạo lâu hơn.

Hệ thống máy móc và phần mềm phức tạp hơn cũng có nghĩa là công nhân nhà máy không chỉ đảm nhận những vai trò sử dụng nhiều lao động nữa mà còn có thể giám sát quá trình sản xuất tự động.

Kỹ năng không phù hợp

Trong khi ngành công nghiệp thay đổi , tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn và các cuộc đàn áp đối với các công ty nền tảng internet và bất động sản đã cho thấy sự không phù hợp rõ ràng giữa kỹ năng của sinh viên tốt nghiệp và công việc hiện có.

Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên từ 16 đến 24 tuổi đã tăng lên mức kỷ lục trên 20% vào mùa hè này trước khi chính quyền đình chỉ công bố dữ liệu.

Cũng theo ông Wang: “Nguồn cung về công nhân có kỹ năng tổng quát cho thị trường nhiều hơn mức mà nền kinh tế thực sự có thể hấp thụ, vì vậy bạn có thể thấy rất nhiều sinh viên tốt nghiệp, họ trực tiếp thất nghiệp".

Theo Bộ Giáo dục, số lượng sinh viên tốt nghiệp cử nhân đã tăng 10% vào năm 2022 lên 4,7 triệu, trong khi các trường dạy nghề cấp cao hơn chứng kiến ​​​​số sinh viên tốt nghiệp tăng 24% lên 4,9 triệu.

Không có bảng phân tích tỷ lệ thất nghiệp chính thức theo trình độ học vấn. Nhưng điều rõ ràng là các vị trí nghề nghiệp đòi hỏi những kỹ năng cụ thể, Wang nói thêm: “Vì vậy, họ đang thiếu nhân công hoặc ứng viên.”

Nhu cầu tuyển dụng công nhân ô tô tăng cao

Cuộc kiểm kê chính thức mới nhất hiện có về tình trạng thiếu lao động trên toàn quốc cho năm 2022 cho thấy nhân viên bán hàng đang có nhu cầu lớn nhất, tiếp theo là công nhân sản xuất ô tô ở vị trí thứ hai, tăng từ vị trí thứ 19 trước đó.

Báo cáo cho biết, các công việc sản xuất liên quan đến chất bán dẫn cũng lọt vào top 100 vị trí có nhu cầu nhân công lớn nhất.

Hiệu trưởng Wang Wenkai, Đại học Công nghệ Công nghiệp Nam Kinh cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng số lượng sinh viên tập trung vào lĩnh vực ô tô đã tăng đáng kể trong vài năm qua lên khoảng 2/3 số sinh viên đăng ký hiện tại tại trường giao thông vận tải.

Hợp tác doanh nghiệp

Trong một chương trình giáo dục nghề nghiệp được quản lý tốt, lợi ích đáng kể cho sinh viên đến từ các đối tác doanh nghiệp cung cấp kinh nghiệm thực tế, nếu không muốn nói là có việc làm sau khi tốt nghiệp.

Các trường học mà CNBC nói chuyện đã có các chương trình hiện có với các công ty như CATL, đơn vị lái xe tự động của Baidu và gã khổng lồ xe điện Trung Quốc BYD

Các thông báo công khai trong năm ngoái cũng cho thấy ít nhất 10 trường dạy nghề khác nhau đang đàm phán hoặc thành lập cơ sở đào tạo với BYD.

Trong số đó, “Trường Cao đẳng Kỹ sư Hiện trường BYD” đã được thành lập vào ngày 10/9 với sự cộng tác của các trường dạy nghề ở tỉnh Hà Nam, nơi có thành phố thủ phủ là Trịnh Châu, nơi đặt nhà máy BYD.

Liu Junpeng, giám đốc hợp tác trường học và doanh nghiệp tại bộ phận nhân sự của BYD, cho biết tại sự kiện ra mắt trường, dựa trên kế hoạch chiến lược năm 2023, BYD sẽ cần một số lượng lớn kỹ sư hiện trường trong lĩnh vực sản xuất và dịch vụ hậu mãi của Trường Cao đẳng nghề Cơ khí Điện Hà Nam.

Tuy nhiên, hãng xe điện BYD đã không có phản hồi chính thức nào với thông tin trên của CNBC.

Công ty không tiết lộ trình độ học vấn của công nhân. Nhưng hồ sơ công khai cho thấy lực lượng lao động của họ đã tăng hơn gấp ba lần trong sáu năm qua lên tới 631.500 người tính đến tháng 6/2023.

Mặt khác, quan hệ đối tác của công ty cũng giúp các trường học đảm bảo chương trình giảng dạy của họ luôn cập nhật.

Theo Xu Jiyang, hiệu trưởng trường ô tô của viện, cứ mỗi mùa hè, các giáo viên tại Học viện Bách khoa Thiểm Tây lại đến làm việc tại BYD ở thành phố Tây An.

Zhu Xiaochun, phó hiệu trưởng trường ô tô và vận tải cho biết, tại Đại học Bách khoa Thâm Quyến, các kỹ sư của BYD giúp xây dựng các khóa học, trong đó có một phần đưa sinh viên đến học tại chỗ tại công ty.

Ông khẳng định sinh viên đại học cơ sở có tỷ lệ có việc làm trên 90%. “Ngoài những sinh viên giỏi hơn của chúng tôi trong chương trình cử nhân, hãng xe điện BYD cũng cần một số lượng lớn công nhân. Và sinh viên của chúng tôi tìm được việc làm quá dễ dàng.”

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất đối với giáo dục nghề nghiệp vẫn là nhận thức của công chúng.

“Chúng ta đang sống trong thời đại có khát vọng cao. Cha mẹ muốn điều đó cho con cái của họ,” Stephen Billett, giáo sư giáo dục người lớn và dạy nghề tại Trường Giáo dục và Nghiên cứu Chuyên nghiệp thuộc Đại học Griffith ở Australia, cho biết.

Ông nói: “Tuy nhiên, giáo dục nghề nghiệp thường được coi là thứ ít được mong muốn hơn nhiều so với giáo dục được phát triển thông qua giáo dục đại học. Điều đó dẫn đến vấn đề làm thế nào để thay đổi điều đó và cũng làm thế nào chúng ta có thể có hệ thống giáo dục nghề nghiệp hiệu quả".