Băng tan ở Bắc Cực làm tăng nguy cơ cháy rừng

Tình trạng băng tan ở vùng cực do biến đổi khí hậu khiến các khu rừng khu vực xa hoặc lân cận dễ xảy ra hỏa hoạn. Các chuyên gia cho biết, nhiệt độ tăng cao trong khu vực đang góp phần tạo điều kiện khiến điều này dễ xảy ra hơn, đặc biệt là ở các vĩ độ cao và trung bình.

Khi hàng triệu người ở New York và các thành phố lớn khác ở Bắc Mỹ đang ngạt thở vì khói cay bởi không khí bay tới từ xa của đám cháy rừng đang tàn phá Quebec - đến tận Bắc Cực toàn cầu.

Các chuyên gia cho biết, nhiệt độ tăng cao trong khu vực đang góp phần tạo điều kiện thời tiết khiến cháy rừng dễ xảy ra hơn, đặc biệt là ở các vĩ độ cao và trung bình.

Sự nóng lên toàn cầu giải phóng carbon dioxide vào bầu khí quyển, làm tăng nhiệt độ, làm khô rừng và làm tăng nguy cơ cháy rừng. Phần trên cùng của trái đất đang nóng lên nhanh hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu - với tốc độ gấp bốn lần, theo một số ước tính - và tốc độ đó đang tăng lên khi băng phản chiếu, bao phủ và che chắn Trái đất khỏi một phần sức nóng của Mặt trời, làm tan chảy và tan băng vĩnh cửu, từ đó thải ra nhiều khí CO2.

Siberia, nơi có diện tích băng vĩnh cửu lớn nhất thế giới, hiện đang trải qua một đợt nắng nóng khắc nghiệt, nhưng cũng có những điểm nóng khác ở Bắc Cực.

“Ngay bây giờ, Bắc Cực thuộc Canada ấm hơn trung bình khoảng 10 độ C và nhiệt độ đó đang trải dài xuống Vịnh Hudson. Julienne Stroeve, Giáo sư Mô hình hóa và quan sát vùng cực tại Đại học College London cho biết, phần lớn Canada chắc chắn ấm hơn bình thường trong tháng 6 vào thời điểm này.

Điều đó ảnh hưởng Bắc Cực đối với các kiểu thời tiết ở vĩ độ trung bình. Bà Julienne Stroeve nói: “Mùa xuân đến sớm hơn trước đây và mùa thu đến muộn hơn, do đó điều kiện cũng trở nên khô hơn và nóng hơn để xảy ra những vụ cháy rừng cực đoan như thế này. “Những điều kiện khô hạn này kết hợp với sét đánh chắc chắn là một trong những lý do khiến thời tiết ở Canada rất tồi tệ vào lúc này.”

Jason Box, giáo sư về băng học và khí hậu tại Cơ quan Khảo sát Địa chất Đan Mạch và Greenland, đồng ý rằng tác động quá lớn của Bắc Cực đối với sự nóng lên của hành tinh “làm tăng tần suất cháy”.

Sự nóng lên nhanh chóng ở Bắc Cực dường như cũng làm cho các luồng phản lực trở nên lung lay và chậm hơn, điều này có thể làm trầm trọng thêm vấn đề.

Luồng phản lực là những dải gió tây mạnh được điều khiển bởi sự va chạm của không khí nhiệt đới lạnh và nóng. Khi sự nóng lên ở Bắc Cực tăng tốc, sự khác biệt giữa hai loại không khí thu hẹp lại. Thông thường, các dòng chảy nhanh trở nên chậm chạp và đi theo những con đường uốn khúc hơn, tạo ra các vòm nhiệt, do đó, có thể làm trầm trọng thêm các điều kiện cháy rừng có nguy cơ cao, đặc biệt là ở các vĩ độ cao hơn.

Jennifer Francis, một nhà khoa học cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Khí hậu Woodwell, cho biết một số yếu tố đang tạo ra mô hình dòng tia phản lực lượn sóng hơn, bao gồm một đợt nắng nóng mạnh và dai dẳng ở Bắc Thái Bình Dương. Các rãnh và rãnh áp suất không khí tạo ra là nguyên nhân gây ra tình trạng khô hạn nơi các đám cháy ở Canada đang hoành hành, cũng như tạo ra những cơn gió mang khói đến bờ biển phía Đông. Cô ấy nói rằng Bắc Cực đang nóng lên nhanh chóng có thể đang tăng cường hơn nữa mô hình đó.

Việc Bắc Cực tan băng có tác động vượt xa biên giới các quốc gia phía Bắc đã được ghi nhận trong một nghiên cứu năm 2021 được công bố trên tạp chí Nature Communications. Nó cho thấy rằng sự mất mát của băng biển Bắc Cực trong những tháng mùa hè đã tạo ra thời tiết thuận lợi hơn cho lửa ở miền tây Hoa Kỳ. Trong hơn 40 năm, những thay đổi về thời tiết hỏa hoạn, do băng giảm, có mức độ tương tự như những biến đổi khí hậu do El Nino-Dao động Nam gây ra, cũng ảnh hưởng đến tình trạng hỏa hoạn ở miền Tây Hoa Kỳ, tờ báo cho biết.

Trong bối cảnh đó, nhu cầu chuẩn bị tốt hơn cho việc chữa cháy trở nên cấp thiết. Tại Quebec, nơi các đám cháy rừng là nguồn gốc của khói ngạt hiện đang bao trùm New York, diện tích cháy lớn gấp 500 lần diện tích trung bình bị cháy trong 10 năm qua, theo cơ quan phòng cháy chữa cháy rừng của Quebec, cơ quan theo dõi hoạt động chữa cháy. Điều đó khiến lực lượng cứu hỏa của tỉnh bị áp đảo một cách vô vọng.

Gail Whiteman, giáo sư về tính bền vững tại Trường Kinh doanh Đại học Exeter, Vương quốc Anh, cho biết ngay cả khi thế giới giảm lượng khí thải, thì một lượng bụi phóng xạ biến đổi khí hậu nhất định đã được ngăn chặn.

“Làm thế nào để chúng ta xây dựng sự nhanh nhẹn để đối phó với thời tiết khắc nghiệt?” cô ấy hỏi. ‘’Các xu hướng dài hạn về sự nóng lên và thay đổi ở Bắc Cực đang đẩy rủi ro toàn cầu đến những nơi chưa từng thấy trước đây. Vì vậy, Bắc Cực hiện ở Brooklyn, hoặc Manhattan và Ottawa.”